در تعریف درست نگرانی باید سه مؤلفۀ مهم را مدنظر قرار داد:
1- آیندهمداری، 2- فاجعه سازی و 3- افکار کلامی
اولین مؤلفه ی نگرانی همانا آینده مداری آن است.
به عبارتی وقتی که نگران میشوید به حوادث احتمالی آینده میاندیشید. تصور کنید که شما قرار مهمّی دارید که ناگهان لاستیک ماشین شما پنچر میشود. شما به دلیل این حادثه بلافاصله نگران، آشفته و مضطرب میشوید. ذهن شما درگیر عواقب و پیامدهای این نگرانی است. ممکن است این افکار به ذهن شما خطور کنند: “اگر دیر به جلسه برسم چه اتفاقی میافتد؟”،”اگر دیر برسم دیگران چه فکری دربارۀ من میکنند؟” همانطور که دقت کردید در زمان نگرانی، ذهن شما مدام درگیر پیامدهایی است که هنوز اتفاق نیفتادهاند.
مؤلفۀ دوم نگرانی را فاجعهسازی میگویند. شما آینده را از چشمانداز تفکری منفی و بدبینانه میبینید. افکار شما مدام به بدترین حالتهای ممکن در آینده، میچسبند. شما دائم به این موضوع فکر میکنید که آیندهای سخت و وحشتناک و ناخوشایند درانتظار شماست.
نگرانی عموماً مبتنی بر افکار کلامی است. زمانیکه حالمان خوب است و در حالت آرامش بهسر میبریم، هم تصویری و هم کلامی فکر میکنیم. امّا نگرانی اغلب با خطور تصاویر ترسناک به ذهن شروع میشود، ولی کلمات بعدی که به ذهن متبادر میشود این تصاویر وحشتناک اوّلیّه را در هالهای از ابهام فرو میبرند. در اثر این حرف زدن با خودتان، توانایی فکرکردن به راهحلهای درست را از دست میدهید و آینده را فاجعهآمیز مینگرید.
تأثیر نگرانی
وقتی که نگران میشوید، این نگرانی بر بخشهای مهمّ زندگی شما اثر میگذارد. نگرانی بر شیوۀ تفکر، نوع احساس، سبک رفتار و چگونگی روابط شما اثر میگذارد.
حوزههای نگرانی
ممکن است افراد اکثر اوقات نگران باشند، امّا دربارۀ همه چیز نگران نیستند. در کمال تعجب باید به عرض شما برسانیم که حوزههای نگرانی محدودند. افراد بیشتر دربارۀ این حوزهها نگران میشوند:
خانواده، سلامتی، مسائل مالی، روابط، شغل یا تحصیل
رفتارهای نگرانی کدامند؟
رفتارهای نگرانی را میتوان اینگونه تعریف کرد: پاسخهایی که در قبال افکار نگرانساز داده میشوند و هدفشان کاهش اضطراب است. برخی از این رفتارهای نگرانی به حل مشکلات واقعی کمک میکنند، اما برخی از این رفتارها اثری واقعی بر وقوع حوادث ندارند. ممکن است این سوال پیش آید اگر واقعاً رفتارهای نگرانی بر نتیجه کار تأثیری ندارند، پس چرا ادامه مییابند. اول اینکه این رفتارها موقتاً شر اضطراب را از سر شما کم میکنند. به عبارتی به دنبال چنین رفتارهایی، اضطراب کم میشود. اما با این حال مشکل دیگری پدید میآید. مشکل جدید این است که شما باید مدام این رفتارهای نگرانی را تکرار کنید. بالطبع در چرخهای معیوب گرفتار میشوید. رفتارهای نگرانی به تدربج شما را متقاعد میکنند که اعمال شما باعث جلوگیری از بروز مصیبت میشوند. دلیل دیگر ادامه دادن رفتارهای نگرانی این است که نمیدانید اگر دست از چنین رفتارهایی بردارید چه اتفاقی میافتد.
کنترل نگرانی
نگرانی را میتوانید با مراجعه به روانشناس و با استفاده از تکنینکهای آرامشآموزی، تغییر شیوه تفکر، ردستبرداشتن از رفتارهای نگرانی کنترل کنید.