اعتماد به نفس از الف تا ی
اگر میبینید که در یک سری مهارت ها خبره نیستید و در دسته ای دیگر هم هرچقدر تلاش میکنید پیشرفتی حاصل نمیشود،علاوه بر بررسی موضوعات مختلف،علت را در عزت نفس خود هم ریشه یابی کنید.در صورت نبودن یا کمبود عزت نفس در هنگام مواجهه با شکست ها کاملا دلسرد میشوید و به فکر تمرین و تلاش بیشتر و راه حل جدید و قدم های استوارتر برای رسیدن به نتیجه نمی افتید و بدون شک فراگیری آن مهارت را فراموش خواهید کرد.علاوه بر این ،چون به توانایی های درونی خود ایمان ندارید،از دستیابی به مهارت های دیگر نیز باز خواهید ماند.
بسیاری از ما به دلیل کمبود عزت نفس ممکن است نقدهای سازنده ی اطرافیان را نپذیریم و یا جرات رد کردن همه ی نظرات و پیشنهادها را نداشته باشیم. هردوی این حالتها بیانگر ناهنجاری در عزت نفس می باشد.نمونه ی بارز این ناهنجاری ها در شبکه های اجتماعی با رفتارهایی مثل خشونت و یا ادعای روشنفکری مفرط،قابل مشاهده است.
کمبود عزت نفس موجب می شود که در فعالیت های اجتماعی همیشه در حاشیه قرار بگیریم و با موج های مثبت و منفی پیوسته در حرکت باشیم.این عدم ثبات منجر به ندیدن مهارت ها و استعدادهای خودمان میشود. در این حالت مدام سعی میکنیم تا ببینیم جامعه از ما چه توقعی دارد و به خوشایند آن حرکت کنیم.در اینصورت هیچ چیزی از ذهنیت و شخصیت فردی مان باقی نمی ماند.
کمبود عزت نفس موجب می شود که در تصمیم گیری ها نظر دیگران را بر نظر خود ارجح بدانیم و برای نظرات و نگرش خود ارزشی قائل نباشیم.بنابراین در تصمیمات ما دیگران سهمی بیشتر از خودمان داشته باشند.
اگر اعتماد به نفس و عزت نفس نداشته باشیم چه اتفاقی می افتد؟
اعتماد به نفس و عزت نفس به معنای حس مثبت خود داشتن است. به عبارت دیگر افرادی که از اعتماد به نفس و عزت نفس برخوردارند، افکار مثبتی نسبت خود دارند و به همه توانایی ها و استعدادهای خود واقف هستند. این افراد نیمه پر لیوان را می بینند و از غرولندهای بی مورد و مداوم نسبت به خودشان خودداری می کنند. وجود این خصلت باعث می شود تا افراد براحتی در میان جمع های خانوادگی، دوستانه و محل کار حاضر شوند. از ابراز عقیده و حرف هایشان هراسی به دل راه ندهند.
اما حال اگر میزان اعتماد به نفس و عزت نفس در افراد کم شود، چه اتفاقی رخ می دهد؟
۱-ناتوانی از ابراز عقیده
اولین اثر کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس در افراد ناتوانی در ابراز عقیده است. به عبارت دیگر آنها قادر نیستند در جمع ها حرف های خود را بیان کنند. این حرفها گاهی نیازهای واقعی افراد هستند که در صورت عدم بروز، به عقده تبدیل می شوند. افرادی که از اعتماد به نفس کافی برخوردار نیستند از جمع فراری اند و اگر مجبور شوند در یک جمع حاضر شوند، خود را با کار دیگری از جمع مشغول شدن با تلفن همراه سرگرم می کنند تا از گفتن حرفها و عقایدشان خودداری کنند.
۲- موافقت با همه نظرات
افراد فاقد اعتماد به نفس و عزت نفس فورا با هر نظری موافقت خود را اعلام می کنند. این افراد بدون اینکه در مورد نظرات دیگران فکر کنند، آن را می پذیرند و گاهی تا مرحله اجرا هم می روند. شاید شنیده باشید که می گویند فلان فرد طرفدار حزب باد است. این خصیصه رفتاری از نبود اعتماد به نفس و عزت نفس حاصل می شود. افراد اگر بدانند صاحب تفکر و قوه تعقل هستند در مورد نظرات دیگران کمی اندیشه می کنند و سپس پاسخ خود را در مورد نظرات دیگران ابراز می کنند.
۳- خودستایی مداوم
اگر چه خوب است که انسان نسبت به آنچه که دارد، مطلع باشد، اما خودستایی بیش از حد یکی از اثرات سوء کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس است. افرادی که از فقدان اعتماد به نفس رنج می برند، گمان می کنند خود را از دیگران پایین تر می بینند و از سوی دیگر تصور می کنند. ویژگی های مثبت و امتیازهای آنان توسط دیگران هم نادیده گرفته می شود. بنابراین برای جبران این معضل سعی می کنند مدام از خودشان تعریف و تمجید کنند که این خصلت گاهی آزاردهنده می شود و باعث نفرت و انزجار اطرافیان از فرد می شود. به طوری که گفته می گویند فلانی کمبود دارد. این جمله همان نبود اعتماد به نفس و عزت نفس را بیان می کند.
۴- رسیدگی بیش از حد به سر و وضع
افراد فاقد اعتماد به نفس و عزت نفس به دلیل اینکه خودِ واقعی شان را دست کم می گیرند و تصور می کنند چیزی برای عرضه ندارند، به ظاهر توجه بیشتری می کنند. این افراد به سر و وضعشان بیش از حد می رسند تا بیشتر دیده شوند. برای مثال آرایش های زننده یا لباس هایی که گاهی با شأن و عرف جامعه سازگار نیست، نشان از نبود اعتماد به نفس و عزت نفس است.
۵- نداشتن روحیه انتقادپذیری
انتقادپذیری یکی از ویژگی های افراد با اعتماد به نفس و عزت نفس بالاست. این افراد می توانند که از ویژگی های مثبتی برخوردار هستند. بنابراین اگر کسی به آنها انتقاد کند موضعگیری و پرخاش نمی کنند و می دانند این انتقادات از سر خیرخواهی است. اما اگر فرد اعتماد به نفس و عزت نفس نداشته باشد، انتقادپذیر نیست. چرا که او توانمندی های خود را دست کم می گیرد. زمانی هم که دیگران به او انتقاد کنند، به طور کلی نسبت به خود بدبین می شوند و بدبینی خود را به صورت پرخاشگری به فرد مقابل نشان می دهند.
۶-تغییر عقیده فوری
یکی دیگر از اثرات فقدان اعتماد به نفس و عزت نفس کافی در افراد تغییر عقیده در کوتاه مدت است. این افراد نظر ثابتی در مورد پدیده ها ندارند و به سرعت نظرات و عقاید آنها تغییر می کند. دلیل این امر تاثیرپذیری مطلق از دیگران است. آنها هیچ کنترلی بر روی افکار و عقاید خود ندارند و با توجه به نظرات دیگران اظهار عقیده می کنند. حال الگوهای آنها هم مدام تغییر می کنند و به همین دلیل است که سریع تغییر عقیده می دهند. در اصطلاح به این افراد دمدمی مزاج هم گفته می شود که علت اصلی آن به نبود اعتماد به نفس باز می گردد.
۷-تسلیم در برابر رویاها
همه افراد افسانه شخصی و رویاهای خود را دارند. برای رسیدن به این رویاها داشتن اعتماد به نفس و عزت نفس کافی الزامی است. حال اگر فرد از این ویژگی فارغ باشد، بزودی در مقابل اهداف و رویاهاش تسلیم می شود. چرا که گمان می برد از توانایی کافی برای رسیدن به اهداف برخوردار نیست. این افراد مداوم به خود انرژی منفی تزریق می کنند که همین امر باعث می شود از رسیدن به اهدافشان بازداشته شوند. غالبا افراد فاقد اعتماد به نفس و عزت نفس شکست خورده و ناامید هستند.
۸-مقایسه با دیگران و حسادت کردن
افراد فاقد اعتماد به نفس و عزت نفس به طور مداوم خود را با دیگران مقایسه می کنند و تصورشان این است که دیگران از آنها برترند. این رویکرد رفتاری باعث تقویت حس حسادت در افراد فاقد اعتماد به نفس و عزت نفس می شود. به طوری که از موفقیت های دیگران بشدت ناراحت و افسرده می شوند. از سوی دیگر دلیل شکست های خود را نبود اعتماد به نفس و عزت نفس نمی دانند بلکه فکر می کنند این دیگران هستند که مانع از پیشرفت آنها می شوند. همچنین موفقیت های دیگران باعث می شود تا آنها بیشتر از خودشان متنفر شوند و این تنفر را در غالب حسادت و حس تنفر از دیگران نشان می دهند.
۹- برهم ریختن اندام و ظاهر
گاهی افرادی که به فقدان اعتماد به نفس و عزت نفس مبتلا هستند به اندام و ظاهر خود رسیدگی نمی کنند. این افراد یا بیش از حد چاق و یا لاغر می شوند که اندام آنها تناسب خود را از دست می دهد. همین عامل در تنفر بیش از خود نقش زیادی دارد. افرادی که بیش از حد چاق یا لاغر هستند، بیشتر از خود منزجر می شوند. صورت های افسرده و ژولیده هم از دیگر نتایج نداشتن اعتماد به نفس است.
۱۰- توجیه اشتباه به جای رفع آن
افرادی که از اعتماد به نفس و عزت نفس کافی برخوردار نیستند، زمانی که دچار اشتباه می شوند، به جای اینکه به دنبال علت آن باشند و در جهت رفع آن قدم بردارند، به طور کلی آن را انکار کرده و با توجیه سعی می کنند خود را تبرئه کنند. به این دلیل که اعتماد به نفس ندارند و اگر بخواهند اشتباه را به گردن بگیرند حسشان نسبت خودشان بدتر می شود. پس برای اینکه بیشتر از این نسبت به خود بدبین نشوند، لاجرم اشتباه را توجیه می کنند. به دلیل اینکه افراد علت اصلی اشتباه را واکاوی نمی کنند، ممکن است پس از مدتی دوباره به همین اشتباه دچار شوند.
۱۱-انداختن تقصیرات به گردن دیگران
فردی که فاقد اعتماد به نفس و عزت نفس است همیشه سعی می کند تقصیرات را به گردن دیگران بیندازد و خود را بی گناه و بی تقصیر جلوه دهد. چون هیچ تصویر مثبتی از خود ندارد و حال تصورش این است که اگر اشتباه و تقصیر را بر گردن بگیرد، دیگران نسبت به او بیش از حد بدبین می شوند و او را طرد می کنند. در حالیکه یک فرد با اعتماد به نفس و عزت نفس بالا می داند که این اشتباه نمی تواند تمام آن ویژگی های مثبت او را مخدوش کند.
۲۰ راهکار برای افزایش اعتماد به نفس
اشخاصی که اعتماد به نفس بالایی دارند خود و دیگران را تشویق به انجام کارهای خوب کرده و برای خوب بودن و شناخت دیگران به عنوان انسان‌های خوب تلاش می‌کنند.
اشخاصی که اعتماد به نفس بالایی دارند، ارزش خود را برای دوست داشتن دیگران و مورد علاقه واقع شدن از سوی آنان حفظ می‌کنند. خود را شایسته توجه دانسته و دیگران را نیز مورد توجه قرار می‌دهند. حرف‌های دیگران را می‌شنوند. ارزش خود را برای شناخت خود و اطرافیان حفظ می‌کنند.
خود و دیگران را تشویق به انجام کارهای خوب کرده و برای خوب بودن و شناخت دیگران به عنوان انسان‌های خوب تلاش می‌کنند. آنچه در ادامه می‌خوانید راهکارهایی برای افزایش اعتماد به نفس است که حجت الاسلام مهدی گرجی آن را بیان نموده است:
۱ -در مقابل آینه بایستید و از خود تعریف کنید: این کار در کسب اعتماد به نفس، بسیار مؤثر است. هر روز صبح چند دقیقه این کار را انجام دهید. سعی کنید هنگام نگاه کردن در آینه به موارد مثبت چهره خود نگاه کرده و از آن تعریف کنید.
۲- در زمان حال زندگی کنید: اگر در حال زندگی کنید و تمام انرژی خود را متوجه زندگی در لحظه نمایید، فردای شما هم تضمین خواهد شد. چرا که فردای شما محصول عملکرد صحیح امروز شما است. اگر عمر خود را در حسرت دیروز با نگرانی فردا سپری کنید، لحظه‌ها را از دست خواهید داد و این به معنی از دست دادن فردا نیز می‌باشد.
۳- دست دادن خودرا محکمتر کنید:
به اصطلاح شل و وارفته دست ندهید، به خصوص اگر نظامی هستید، محکم و قدرتمند دست بدهید و همچنین گرم و صمیمانه.
۴- به موفقیت‌های خود نگاهی بیندازید:
از موفقیت‌هایی که تاکنون داشته‌اید، برای خود لیست تهیه کرده و همراه خود داشته باشید و هرگاه احساس عدم اعتماد به نفس کردید، نگاهی به آن بیندازید.
۵- به خودتان تبریک بگویید:
حتی از گفتن جمله‌هایی مانند شب بخیر و دوستت دارم به خود امتناع نورزید. حتی برای خود جشن تولد بگیرید و در کل به خودتان برسید.
۶- نیروی نگاه خود را تقویت نمایید:
افراد نظامی به خصوص آن‌هایی که در شغل فرماندهی بوده‌اند ناخودآگاه نیروی قدرتمندی دارند، اگر می‌خواهید به این مرحله برسید، تمرین مؤثر زیر را انجام دهید: «ساچمه‌ای سیاه را در وسط سینی قرار دهید، و سعی کنید با نگاه خود از فاصله ۲ متری آن را حرکت دهید.»
۷- همیشه با خود مبلغی پول داشته باشید:
مقداری پول در جیب و کیف شما، اعتماد به نفستان را زیاد می‌کند، تاکنون شما شاید این موضوع را بسیار تجربه کرده باشید.
۸- مهم‌تر از همه نه گفتن را یاد بگیرید:
بسیاری از افراد، قدرت نه گفتن را ندارند و این موارد برای آنان مشکل‌هایی ایجاد نموده است. اگر پیشنهاد یا درخواستی به شما میشود که میل ندارید آنرا بپذیرید، با قاطعیت اما با احترام بگویید نه.
۹- فکر کنید که اعتماد به نفس بی‌نظیری دارید:
هرگز این فکر را به خود راه ندهید که اعتماد به نفس ندارید، همیشه سعی کنید نسبت به خود فکرهای مثبت و والایی داشته باشید. اگر خودتان فکر کنید که اعتماد به نفس ندارید، چه‌طور انتظار دارید که دیگران فکر کنند که شما اعتماد به نفس دارید. فراموش نکنید که به هرچه فکر کنید، به سرتان می‌آید. اگر فکر کنید که کاری را نمی‌توانید انجام دهید به طور حتم نمی‌توایند. آنچه مهم است، فقط افکار شماست.
۱۰- سرعت راه‌رفتن خود را بیشتر کنید:
کسی که اعتماد به نفس دارد گام‌های مستحکم بر می‌دارد و هدفمند راه می‌رود. قوی، قدرتمند و پر انرژی باشید.
۱۱- سر خود را بالا نگه دارید:
این کار باعث میشود جریان خون از قلب به مغز (خون شریانی) و از مغز به قلب خون وریدی) به آسانی انجام پذیرد. حجم ریه‌ها افزایش یابد و در واحد زمان، اکسیژن بیشتری با خون مبادله شود. راه‌های هوایی از قبیل نای، نایژه‌ها، حلق وبینی تا حدودی در یک امتداد قرار گیرند و تنفس، راحت‌تر شود، میزان دید بیشتر شود، به برازندگی ظاهری شخص کمک کند و از همه مهم‌تر، اعتماد به نفس شخص را زیاد می‌کند.
۱۲- با ترس خود روبه‌رو شوید:
مطمئن باشید چیزی که از آن ترس دارید به آن بدی که شما فکر میکنید نیستند. روبه‌رو شدن با آنچه شما از آن می‌ترسید باعث افزایش اعتماد به نفس میشود.
۱۳- صحبت کنید:
اغلب اوقات در مورد یک موقعیت با یک شخص دچار توهماتی می‌شویم که درست نیستند، اگر شک و تردید و سؤالی برای شما پیش بیاید و آن را رفع نکنید، این شک و تردید روی رفتار شما تأثیر می‌گذارد.
۱۴- مغلوب نشوید:
چیز دیگری را انتخاب کنید. شما با یک تجربه ناموفق مغلوب نمی‌شوید، به این فکر کنید که آیا هیچکس قبل از موفقیت شکست نخورده است. تنها چیزی که احتیاج دارید یک راه متفاوت است.
۱۵- عذر تراشی نکنید:
شایع‌ترین بهانه‌ای که می‌تواند در برابر هر تغییر مثبتی آورده شود، این است که من ذاتاً این‌طور هستم یا من این‌طور بزرگ شده‌ام، خیر، عذر شما پذیرفته نیست.
۱۶- مهارت‌های ارتباطی خود را گسترش دهید:
در واقع خود باوری و اعتماد به نفس ریشه در ارتباط با دیگران دارد. داشتن ارتباط اجتماعی به افراد کمک می‌کند تا واقعیت‌هایی را در مورد خود بدانند. این افراد می‌آموزند که در درون اجتماع برخی از افراد توانایی‌های بیشتر از آنها و برخی دیگر توانایی‌های کمتر از آنها دارندو در واقع آنها می‌آموزند که کم توان‌ترین افراد جامعه در همه ویژگی‌ها نیستند.
۱۷- در اجتماع بودن را تمرین کنید:
به فعالیت‌هایی ملحق گردید که همواره در ارتباط با دیگران باشید، مانند: باشگاه، کلاس‌های ورزشی، انجمن‌های دانشجویی و کلوپ‌های تفریحی، در این محیط‌ها همواره باید اجتماعی بوده و با مردم معاشرت کنید. پس از مدتی خواهید دید ارتباط با دیگران برایتان عادی و راحت میشود.
۱۸- از طرد شدن نهراسید:
یکی از عامل‌های اصلی در اعتماد به نفس پایین، ترس از عدم پذیرش (طرد شدن) است. آنچه را که فکر میکنید درست است انجام دهید. به یاد داشته باشید این انتظار اشتباهی است که بخواهیم همیشه مورد پذیرش و تأیید دیگران باشیم.
۱۹- نگرش مثبت داشته باشید:
سعی کنید به موفقیت‌ها و نکات قدرت خود فکر کنید. ترفند کار در این است که خود آگاه (تمرکز حواس به خود) نباشید. اعتماد به نفس پایین، تردید و دودلی هنگامی رخ می‌دهد که شما به عیوب و نقایص خود فکر میکنید. در عوض افکارتان را سراسر به شخصی که در حال گفت‌وگو هستید متمرکز گردانید. هم شما اضطراب خود را از خاطر خواهید برد و هم اینکه طرف مقابل از توجه شما خرسند و مشعوف خواهد شد.
۲۰- توقعات خود را کاهش دهید:
همیشه عالی بودن غیر ممکن است افرادی که می‌خواهند همیشه عالی باشند هیچ‌کاری را انجام نمی‌دهند.